De Donkere Schaduw van het Autoritarisme over het Indonesië van Prabowo ‼️​

Prabowo Subianto (midden) in Jakarta, 28 februari 2024, nadat hij de rang van viersterrengeneraal had ontvangen van president Joko Widodo, wiens termijn inmiddels is afgelopen. (Foto: CNA/Danang Wisanggeni)

EAST ASIA FORUM / 9 Oktober 2025

Auteur: Muhammad Aqshadigrama
Internationale Islamitische Universiteit van Indonesië

• IN HET KORT

Sinds de inauguratie van Prabowo Subianto in oktober 2024 heeft Indonesië te maken gehad met herhaalde golven van massaprotesten tegen controversieel beleid dat zijn macht centraliseert. Prabowo's inzet van het leger, de coöptatie van politieke partijen en de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld door middel van dwang, delegitimering en digitale intimidatie voeden de angst voor een terugval van de democratie. Binnenlandse institutionele controle en internationale druk zijn essentieel om de democratische achteruitgang in Indonesië te beteugelen.

---

Sinds de inauguratie van president Prabowo Subianto op 20 oktober 2024 hebben er minstens vijf noemenswaardige golven van massaprotesten in Indonesië plaatsgevonden. De eerste was de landelijke demonstratie in januari 2025, tijdens de eerste honderd dagen van het bewind van Prabowo-Gibran.

Dit werd gevolgd door landelijke demonstraties in Indonesië (Gelap, Donker Indonesië) tegen bezuinigingsmaatregelen in februari, protesten in maart tegen herzieningen van de Indonesische militaire wet en demonstraties tegen belastingverhogingen in Midden-Java in augustus. Het controversiële besluit van het Huis van Afgevaardigden om een ​​huisvestingstoeslag voor parlementsleden af ​​te schaffen, leidde in augustus tot de meest recente golf van landelijke protesten, die in hevigheid toenam na de dood van een motorrijder door de politie.

Deze protesten weerspiegelen de publieke onvrede over tal van controversiële beleidsmaatregelen die Prabowo's politieke en economische macht centraliseren en het vermoeden versterken dat Indonesië terug zou kunnen keren naar het autoritarisme van het Soeharto-tijdperk. Deze democratische terugval vindt plaats via drie mechanismen: historische erfenissen, de inlijving van elites en de geleidelijke verzwakking van de oppositie.

Ten eerste is de historische erfenis van het Nieuwe Orde-regime nog steeds structureel zichtbaar in het democratische transitieproces. Als sleutelfiguur binnen het Nieuwe Orde-regime gebruikt Prabowo zijn militaire wortels om populistische retoriek te ontwikkelen en positioneert hij zichzelf als een 'sterke redder'.

Zowel Soeharto's Nieuwe Orde-regime als Prabowo's Indonesië gebruiken tegenwoordig het leger als middel om politieke macht te verwerven. Maar in tegenstelling tot Soeharto's technocratische ontwikkelingsdenken betrekt Prabowo het leger bij zijn populistische beleid, zoals het programma voor gratis voedzame maaltijden. Het leger is niet langer neutraal, maar eerder een uitvoerder van Prabowo's politieke en economische agenda's, en rechtvaardigt repressie als noodzakelijk voor stabiliteit. En aangezien populistische programma's door het leger worden beheerd, bestaat het risico van begrotingsmisbruik.

Soldaten patrouilleren door de straten na dagen van gewelddadige protesten tegen de faciliteiten en privileges van wetgevers in Jakarta. (AP Photo)

Ten tweede is er een opvallende verschuiving in de interactie tussen politieke elites, van polarisatie in de verkiezingen van 2014 en 2019 naar eenheid, wat Prabowo's succes weerspiegelt in het overnemen van bijna alle grote politieke partijen. In plaats van de oppositie te verbieden en een eenpartijdominantie te 

creëren zoals Soeharto's Golkar, nodigde Prabowo de meeste oppositiepartijen uit om zich bij zijn regeringscoalitie aan te sluiten.
​
Hoewel een vergelijkbare trend naar coöptatie al begon tijdens de ambtsperiode van voormalig president Joko Widodo, heeft Prabowo deze verder doorgezet door alle groeperingen te omarmen, inclusief rechtse islamitische partijen zoals de Welvarende Rechtvaardigheidspartij, die tijdens Widodo's twee ambtstermijnen consequent in de oppositie zat. Deze machtsconsolidatie geeft Prabowo's coalitie een overweldigende macht en verzwakt de oppositie binnen de Indonesische politieke instellingen door de checks and balances in het parlement te verminderen.

Ten derde heeft Prabowo de invloed van het maatschappelijk middenveld uitgebreid en oppositie en kritiek ingeperkt. Prabowo omarmde de twee grootste en invloedrijkste islamitische organisaties van Indonesië, Nahdlatul Ulama en Muhammadiyah, en gaf hen ministersposten en concessies voor de kolenwinning in ruil voor politieke steun. Om demonstraties te onderdrukken, gebruikt Prabowo grof geweld tegen demonstranten, wat doet denken aan de repressie van Soeharto's Nieuwe Orde. Er worden rubberkogels en traangas ingezet tegen demonstranten, samen met selectieve dwang, arrestaties en intimidatie.

Prabowo: Demonstraties leiden tot verraad en terrorisme

Prabowo's regering delegitimeert critici ook door demonstranten te bestempelen als terroristen, verraders, anarchisten en 'buitenlandse handlangers'. Prabowo beschuldigt buitenlandse betrokkenheid ervan achter elke protestgolf te zitten in een poging kritiek en demonstraties het zwijgen op te leggen, die hij schadelijk acht voor de soevereiniteit en het internationale imago van Indonesië. Digitale repressie en intimidatie hebben cyberaanvallen en het doxxen van journalisten naar online propaganda en botlegers versneld. In een extreem geval ontving een journalist een varkenskop en onthoofde hij ratten als vergelding voor zijn kritische berichtgeving over Prabowo's regering.

Terwijl de autocratie in het Soeharto-tijdperk op vulgaire wijze met geweld en wapens werd uitgevoerd, lijkt Prabowo nieuwe methoden te gebruiken. Prabowo's regime vertegenwoordigt wat wetenschappers een 'derde golf van autocratisering' hebben genoemd, waarbij de overgang naar autocratie via legale middelen wordt versneld. Wetgeving, wetten en regels veranderen langzaam en democratische instellingen zoals het Constitutionele Hof verzwakken geleidelijk, wat leidt tot de ondergang van het Indonesische democratische systeem.
                     | P2 ▶️